“Bánh khẩu thuy” – Món bánh không thể thiếu trong mỗi dịp lễ Lồng Tồng ở Bắc Cạn. Khi đến với Bắc Cạn, du khách không chỉ được thưởng ngoạn các di tích lịch sử, phong cảnh nơi đây mà còn được nếm thử nhiều đặc sản nổi tiếng. Một trong số đó phải kể đến là bánh khẩu thuy – một loại bánh thơm ngon nổi tiếng bày bán rất nhiều trên đường phố Bắc Cạn và một số tỉnh thành lân cận. Đây là một loại bánh nổi tiếng của của người dân tộc Tày. Bánh khẩu thuy không thể thiếu vào dịp lễ hội lớn Lồng Tồng có nghĩa là ra đồng làm bánh ngọt. Đây là lễ hội mang nghi thức canh tác cổ xưa, mở đầu cho một vụ sản xuất mới trong năm.
Mục Lục
Nguyên liệu và các công đoạn làm bánh khẩu thuy
Khi bước vào tháng chạp, bà con người Tày đã bắt đầu chuẩn bị nguyên liệu để làm Khẩu Thuy. Muốn bánh được ngon thì cần nhiều nguyên liệu, nhiều công đoạn và khá cầu kỳ. Người Tày lấy bèo tây đun lên lấy nước, lại lấy cây vông hoa đỏ đốt lên lấy tro. Dùng nước bèo tây và nước tro để ngâm gạo nếp. Ngâm cho gạo nở to rồi đem lên đồ cùng khoai sọ và cho thêm một chút rượu để bánh có vị thơm.
Sau khi đồ chín, cho tất cả vào giã. Giã Khẩu Thuy cũng như giã bánh dày của người Kinh, giã đến khi cối bánh lên bọt trắng, giơ chày quá đầu người không thấy bột bánh dính đầu chày nữa thì mới được. Để giã được một cối bánh thật không đơn giản, giã càng nhanh, càng nhuyễn thì mới “đạt tiêu chuẩn”.
Giã bánh xong, đổ ra một cái mẹt to và cán cho thật mỏng. Chờ cho bánh nguội bớt, siu mặt thì đem cắt từng miếng hình quả trám hoặc hình vuông. Đem phơi khô, để chờ đến tết hoặc ngày hội mới đem rang phồng lên. Rang Khẩu Thuy cho phồng hết cỡ để khi ăn không bị lợn cợn những miếng bánh dẻo chưa phồng hết cũng đòi hỏi phải có kinh nghiệm. Cho bánh vào chảo gang, lúc đầu cho lửa thật nhỏ để miếng bánh nóng, sau tăng lửa dần để bánh phồng đều.
Món quà độc đáo khi ghé thăm Bắc Cạn
Công đoạn cuối cùng để hoàn thành món bánh này là tẩm đường cho bánh. Đun sôi mật mía, trút bánh đã rán phồng vào đảo đều. Sau đó, đổ ra mẹt đã tra sẵn một chút bột gạo rang. Để giữ được lâu, người ta cho vào túi nilông buộc kín. Sẽ khiến bánh không bị ỉu mà vẫn giữ được hương vị. Ghé thăm Bắc Kạn, ta không chỉ được tham quan các địa điểm du lịch nổi tiếng hay tham quan, ngắm cảnh các bản làng dân tộc giàu nét truyền thống văn hóa. Du khách còn được thưởng thức hương vị ngọt ngào của quả hồng không hạt. Những trái cây đậm hương vị núi rừng và món bánh Khẩu Thuy thơm ngon nức tiếng.
Theo kinh nghiệm du lịch Bắc Cạn bánh Khẩu Thuy tròn như trứng chim cút, vàng óng vì được tẩm mật mía. Ăn vừa ngọt, vừa thơm và giòn tan nơi đầu lưỡi , tại các hội Lồng Tồng của người Tày. Thứ bánh Khẩu Thuy này vẫn được bày bán để khách thập phương mua làm quà cho người thân. Từ lâu, nó đã trở thành một đặc sản dân tộc nói chung và là đặc sản rất riêng của Bắc Cạn.
Ngày trước bánh không được làm phổ biến quanh năm. Chỉ trong các hội Lồng Tồng của người Tày. Thứ bánh này mới được làm bày bán. Khách thập phương muốn thưởng thức nên chọn đúng dịp lễ hội để mua. Nhưng ngày nay bánh được người dân làm quanh năm và bày bán và trở thành một món ăn đường phố quen thuộc của người Bắc Cạn và một số địa phương lân cận.
